Çanakkale'de Savaştılar Fransa'da Öldüler

Çanakkale'de savaştılar, Fransa'da öldüler





Rakamlar Çanakkale savaşında her iki tarafın da 250 bin kayıp verdiğini söyler. Ancak, tarihi yazanlar aslında rakamlar değil insanlardır. Çanakkale, kazanılan zaferlerin tarihi kadar şehitlerin ve gazilerin öyküleriyle de eşsiz bir destandır. Fakat bu destan dile gelirken savaş esirlerinin öyküleri bir parça ihmale uğrar hep.







Çanakkale'de esir düşenler için, ilk sürgün yeri Malta olurken, İngilizler, Fransızlar ve diğer devletler, esirleri el altından kendi ülkelerine götürmüşlerdi. Esirler meselesinde aydınlanamamış çok hikaye var. Fransızlar tarafından esir alınan Türk askerlerinin öyküsü gibi.



Çanakkale'de esir alınan 50 kadar Türk askeri Fransa'nın güneyindeki Carcasson kasabasına götürülür. Fransa'nın Akdeniz sahilinde bulunan; Bordeaux, Toulousa ve Marsilya'ya komşu olan kasabada 1919 yılına kadar yaşarlar ve birbirine yakın tarihlerde hayatlarını kaybederler. Toplu ölümleri o dönemde salgın olan İspanyol nezlesine bağlanır. Şimdi, St. Michel mezarlığında ayyıldızlı bir mezar taşında 10 Çanakkale gazisinin isimleri ve ölüm tarihleri bulunuyor. Hıristiyanların haçlı mezar taşları arasında yer alan ayyıldızlı mezar taşı, geçtiğimiz yıl Türkiye'nin Fransa Büyükelçiliği Marsilya Konsolosluğu tarafından bir anıt haline getirildi. İlk kez 18 Mart 2007'de düzenlenen tören, bu yıl da gerçekleştirilecek. Henüz bir yıl öncesinde resmî bir hüviyete sahip olan anıt, Fransa'nın diğer şehirleri ve Avrupa'nın diğer kentlerinden de ziyaretçi akınına uğruyor. 18 Mart yaklaşırken, Çanakkale'nin Türkiye sınırları dışında kalan bu boyutunu sizlerle paylaşmak istedik.



İsimleri, Şuayb bin Hüseyin, Mustafa bin Mehmet Ali, Mustafa bin Mahmut, Cemal bin Ahmet Ali, Nazıl bin Ahmet, Sami bin İbrahim, Cafer bin Abdullah, Tevfik bin Ahmet, Halit bin Hasan ve Mevlüt bin Hasan. Hepsi de Çanakkale Savaşı'na katılıp gazi olan askerler. On binlerin şehit olduğu, on binlerce askerin ise çatışmalardan sağ olarak kurtulduğu savaşın üzerinden 93 yıl geçmesine rağmen onların hikâyeleri gün ışığına ancak çıkıyor. Çanakkale Savaşı'na katılıp gazi olan on binlerce asker gibi onların da farklı bir öyküleri var. Fransa'nın Toulousa kentine 100 km mesafede bulunan Carcasson kasabasındaki St. Michel mezarlığında, onlarca haçlı mezar taşının arasında ayyıldızlı tek bir mezar taşının üzerinde isimleri yazıyor. Fransızlar tarafından esir alınarak buraya getirilen askerler, 1918 ve 1919 yılında birbirine yakın tarihlerde vefat etmişler. Ölümleriyle ilgili ise tek bir rivayet var: O dönemlerde yaygın olan İspanyol nezlesine yakalanarak hayatlarını kaybettiler.