Ankara Savaşı ve Fetret Devri

Timur, Çağatay devletinin hükümdarı Ebu Said Bahadır8217;ın ölümünden sonra çıkan kargaşaların sonucunda güçlü bir şekilde tahtı ele geçirmiş ve otoriteyi sağlamıştır. Cengiz Han8217;ın mirasını toplamak ve tüm Türkleri itaat altına almak istemiştir. Timur bu yüzden dönemin üç büyük devleti olan Osmanoğulları, Doğu Avrupa8217;ya hakim olan Altın Ordu devleti ve Memluklulara saldırmıştı.

Önce Atın Ordu devletiyle yaptığı savaşta onları zayıflatmış ve sonrasında Timur ve Çağatay devletine tampon bölge olan Kadı Burhaneddin Beyliğinin Osmanlı8217;ya bağlanmasıyla Memluklulara komşu olmuştur. Timur çok iyi bir casusluk politikasıyla Memluklular, Osmanlılar ve Altın Ordu Devletinin kendisine karşı ittifak yapmasını önlemiştir. Timur bu suretle Irak ve Bağdat8217;a saldırmış buraları yakıp yıkmıştır. Celayirli Ahmet ve Kara Yusuf Osmanlıya yani Beyazıt8217;a sığınmıştır. Timur Beyazıd8217;tan bu iki beyi kendisine teslim etmesini ve kendi üstünlüğünü tanımasını istemiştir. Timur8217;un buradaki amacı İslam dünyasında sevgi kazanan Osmanlı Devletiyle savaşmasına haklı bir gerekçe göstermektir. Beyazıd Timur8217;dan hiçbir şey istememiştir. Bunun nedeni ise Türk kanının dökülmesi istemeyişidir. Timur Celayirli ve Kara Koyunlu Devletini ortadan kaldırmıştır. Bu bölgedeki hükümdarlar Beyazıd8217;a sığınmış ve Beyazıd bunları Timur8217;a teslim etmemiştir. Timur bu devletleri yok etmekle beraber Anadolu topraklarına komşu olmuş Kadı Burhaneddin Bey8217;i Timur8217;a itaat etmişti. Böylece Timur, Kadı Burhaneddin Bey8217;i ile Anadolu faaliyetlerine girişti. Böylece Anadolu8217;daki Beyazıd8217;a bağlı beyliklerin beylerini kışkırtarak kendi yanına çekti. Bu beylerin desteğini alan Timur Osmanlı topraklarına saldırmaya başladı. Bundan önce Beyazıd Timur8217;u tehlike olarak görmemiş yada ciddiye almamıştır. Bu tehlikeyi ciddiye almamasını Rumeli ve Bisansla mücadelelerine bağlayan tarihçiler bunun Yıldırım Beyazıd8217;ın yaptığı büyük bir hata olarak söylerler.( Osman, Turan, İbrahim KAFESOĞLU). Timur Sivas üzerine yürümüştür. Burada Beyazıd8217;ın oğlu Şehzade Süleyman Çelebi Sancak Beyi olarak bulunuyordu. Sivas Şehrini 18 gün muhasara eden Timur; Süleyman Çelebiye şehri terk etmesi ve Bursa8217;ya dönmesini ve şehri teslim ederlerse buradaki halka dokunulmayacağını söylemiştir. Halk Timur8217;a itaat etmiş ancak Timur verdiği sözü tutmayarak halkın çoğunu öldürmüş şehri yakıp yıkmıştır. (13991400). Timur böyle yaparak belki gücünü ispat etmeye çalışmış yada Beyazıd8217;a göz dağı vermek istemiştir. Ve hızını alamayarak Malatya ve Elbistan8217;ı zapt etmiştir. Bunun üzerine Beyazıd Timur8217;u tehlike olarak algılamıştır.





Osmanlı Tarihi, Ziya Nur Aksu, Ötüken Neşriyat A.Ş. 1. Cilt İstanbul 1994 Sy: 86 98

Türk Tarihi, Hasan Celal Güzel ve Prof. Dr. Ali Birinci, Sy:528542

Beyazıd Niğbolu zaferini kazanmış bu zafer İslam dünyasında büyük coşkuyla karşılanmıştır. Bu zaferden sonra Beyazıd Doğuya yönelmiş Kadı Burhaneddin beyliğinin beyi Taharten8217;in kendisine bağlanmasını istemiş. Ancak Taharten bu isteği kabul etmemiş. Timur8217;la beraber Sivas istilasına katılmıştır. Bunun üzerine Yıldırım Kadı Burhaneddin Beyliği topraklarını almış. Taharten8217;in ailesini Bursa8217;ya göndermiştir. Taharten buna karşılık Osmanlı hakimiyetine girer. Beyazıd bu toprakları Osmanlı topraklarına dahil etmemiştir. Bunu haber alan Timur Yıldırım8217;a bir mektup gönderir. Celayirli Ahmet, Kara Yusuf , Taharten8217;in ailesi iade etmesini ve oğullarından birini rehine olarak yanına göndermesini ve kendi hakimiyetini kabul etmesini ister. Yıldırım Beyazıd bütün şartları ret eder. İki hükümdar arasında sadece Türk kanı döküleceğini söyler. Timur8217;un amacı ise savaşa haklı bir bahane ortaya koymaktır. Timur Malatya ve Elbistan8217;ı zaptettikten sonra Suriye8217;ye bir haberci yolar. Ancak haberci hapsedilir. Bunun üzerine Timur Şam ve Halep8217;e doğru yürür. Şam8217;ı ve Halep8217;i alır. Şam ahalisi Timur8217;dan af diler. Timur bu affı kabul eder ve 1 Milyon Duka aldıktan sonra Şam şehrini yıkıp yakar. Bir rivayete göre Şam kuşatması sırasında 40 bin insan kellesinden kule yaptığı söylenmektedir. Bunun gerekçesi Timur şöyle açıklar; Peygamber S.A.V efradına vaktiyle kötü davranıldığı için böyle bir katliam yaptığını söylemiştir.



Timur8217;un Yıldırım Beyazıd8217;a gönderdiği mektuplarda hep savaş bahaneleri vardır. Yukarda belirttiğim istekleri Yıldırım kabul etmemiş ve hep ret etmemiş, Beyazıd ise iki Türk boyunun kanlarının akıtılmasını istememiştir. Timur aslında Osmanlının gücünden çekinmektedir. Bunu da şuradan anlıyoruz. Timur Fransa Kralı VI.. Charles8217;a gönderdiği ittifak teklifinde Cihan8217;ı iki devlet arasında paylaştırmak istemiştir. Bu da Timur8217;un dini telakilere bağlı olmadığını, amacı Türkleri birleştirmek değil Cihan hakimi olmak istemesidir.



ÇUBUK OVASI VE SAVAŞIN BAŞLAMASI





Kara Yusuf ve Celayirli Ahmet Irak ve Azerbaycan8217;da tekrar güçlenmişlerdi. Bunun üzerine Timur bu bölgeye yönelir burada tekrar ele geçirir.büyük bir katliam yapar.bu bölgeleri tekrar yakıp kavurur.buradan Pasinler üzerinden Erzincan gelir. Kadı Burhaneddin topraklarını Taharten8217;e iade eder. Kemah kalesini Osmanlılardan alır. Burada Timur ordusuna gösterişli bir resmi geçit töreni yaptırır. Yıldırım Beyazıd8217;a tekrar bir mektup yazar. İsteklerini yeniler. Bu istekler Taharten8217;in ailesini geri istemesi Osmanlı şehzadelerinden birini rehine olarak istemesi mülteci Irak ve Azerbaycan hükümdarlarını iadesini istemesidir.



İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, İsmail Hami Danışment Sy: 76 8211; 98 1. Cilt Türkiye yayınevi İstanbul 1971

Türkler 9. Cilt Hasan Celal Güzel, Sy: 260 261

Yıldırım Beyazıt8217;ında kendi tabiiyeti altına girmesini istemiştir.buna karşılık Beyazıt8217;ında yine hiçbir şey istemez Timur8217;un boş yere kan dökmek için bahane aradığını söylemiştir. Timur Osmanlı ordusunu karşılaşmak için Anadolu şehirlerini tahrip ediyordu.Beyazıd da ordusunu toplayıp Tokat8217;a doğru hareket etmiştir. Timur Orta Anadolu şehirlerini tahrip ederken bir yandan da Osmanlı ordusunu arkasına takıp yorgun düşürmek istiyordu. Timur Anadoludaki beyliklerin beylerini de yanına almıştı.

Aslında Timur Erzincan ovasında savaşmayı göze alamadı. Bunun nedeni Osmanlı ordusunun piyade olması, kendi ordusunun ise süvari birliklerden oluşmasıydı. Osmanlının meydan savaşlarında başarılı olması gibi nedenlerdi. Osmanlı ordusunu dağlık bölgeye çekmek için Ankara8217;ya doğru gider. Giderken de geçtiği Anadolu şehrini tahrip eder. Timur Ankara Çubuk Ovası8217;na Yıldırım8217;dan bir gün önce gelir bütün su kuyularını kapatır. Çubuk Ovası8217;nın girişini tutar yorgun düşen Osmanlı Ordusu Timur8217;un karşısına dikilir. Yıldırım8217;ın vezirleri Ordunun bir gün süre ile dinlenmesini teklif eder. Yıldırım bunu kabul etmez. Yıldırım8217;ın bir hatası ise ordu içerisine daha yeni katılan Mongollar yani Kara Tatarlardan oluşan askeri birlikler ve Anadolu Beyliklerinden oluşan ordu birlikleri de vardı. Birde Beyazıd8217;ın kaynı Sırp Kralı Lazareviç8217;in ordusu da vardı. Timur8217;un casusları Osmanlı Ordusu içine sızıp Kara Tatarlar ve Mongolları kışkırtmıştır. İki ordu 28 Temmuz 1402 Cuma günü karşı karşıya gelmişlerdir. Yıldırım8217;ın ordusu Timur8217;un ordusundan üç kat daha azdı. İki ordu arasında bir fark vardı. Beyazıd8217;ın ordusunda Anadolu beyliklerinin ordusu ve Tatar ordusundan askerler vardı. Timur8217;un ordusunda ise bu beyliklerin beyleri vardı. Tarihçiler bu durumun Yıldırım8217;ın basiretsizliğini gösterdiğini söylerler. Ayrıca Timur8217;un ordusu 300 bin asker ve 3050 arası fil Beyazıd8217;ın ordusunun ise 100 bin kişiden ve 23 filden oluştuğu hakkında rivayetler vardır. Savaş başladığı sırada Yıldırım8217;ın üstünlüğü ele geçirdiği hatta Timur8217;un diz çöküp Allah8217;a yalvardığı rivayet edilmektedir. Daha sonra Osmanlı ordusu içindeki Anadolu Beyliklerin ve Tatarların askerleri Timur tarafındaki Beylerini görerek Timur tarafına geçerler. Bu ihanet sonucu üstün durumdaki Osmanlı ordusu bir anda kötü duruma düşmüştür. Bu durum sonucunda bir gün süren savaşın neticesinde Osmanlı ordusu geri çekilmek zorunda kalmıştır. Çataltepeye çekilen Osmanlı ordusu Sırp Kralı ve Beyazıd8217;ın kaynı olan Lazareviç8217;in askerleriyle birlikte kaçmıştır. Kazanma ümidinin kalmadığını anlayan Beyazıd8217;ın oğulları Süleyman ve Mehmet Çelebi ile birlikte Veziri azam Ali Paşa Beyazıd8217;a kaçıp kurtulmasını tavsiye etmişlerdir. Süleyman ve Mehmet Çelebi ile birlikte Veziri azam Ali Paşa geri çekilirler. Ancak Beyazıd namuslu bir asker kaçmayı ölmeye tercih eder diyerek 3 bin kişilik ordusu ile 300 bin kişilik ordu üstüne tekrar taarruza geçmiştir. Kimi tarihçiler





Büyük Osmanlı Tarihi, Yılmaz Öztuna 1. Cilt Ötüken Neşriyat A.Ş, İstanbul 1994 Sy: 131 150

Beyazıd8217;ın Timur8217;un çadırına saldırıp onu öldürmek isterken yakalandığını kimi tarihçilerde savaş meydanında gürz topuzuyla vurularak atından düşüp yaya kaldığı için yakalandığını söylerler. Kimi tarihçilerde kaçan askerlerini gece karanlığında toplamak isterken yakalandığını söylemektedirler. Ancak gerçek olan bir nokta ise bu büyük şahsiyet savaş meydanından kaçmamıştır. Savaşarak esir düşmüştür. Bir zamanlar Avrupa ve Asya8217;yı titreten büyük şahsiyet mağlup olup esir düşmüştür. Esir düşen Beyazıd Timur8217;un huzura çıkarken şahsiyetine yakışır bir şekilde karşılanmış ve hayatı bağışlanmıştır. Hatta rivayetlere göre ülkesine iade edileceği söylenmiştir. Musa Çelebinin kaçırma teşebbüssü başarılı olmamıştır. Bu yüzden Timur Beyazıd8217;ı çok iyi koruyup ve gittiği her yere götürmüş ve hatta demir kafeste muhafaza ettiği rivayet edilmektedir.

Bu savaş Avrupa, Asya ve Roma8217;yı titreten bu büyük şahsiyetin esir edilmesiyle Osmanlı İmparatorluğunun dağılma noktasına getirmiştir. Anadolu Beylikleri eskisinden daha güçlü bir şekilde ortaya çıkmıştır. Beyazıd8217;ın oğulları taht mücadelelerine girişmiş ve 11 yıl süren taht kavgaları baş göstermiştir.





FETRET DEVRİ (14021413)





Osmanlı tarihinde, kardeşlerin saltanat mücadelesi verdikleri ve 1413 yılına kadar devam eden karışıklıklar dönemi diyebileceğimiz "Fetret Devri", Timur'un uyguladığı bir siyasetin sonucu olarak ortaya çıkmıştır.

Yıldırım Beyazıd, Ankara Savaşı8217;nda Timur'a esir düştüğü zaman en büyükleri Süleyman olmak üzere İsa, Mehmed, Musa, Mustafa ve Kasım adlarında altı erkek çocuğa sahipti. Bunlardan beşi babaları ile birlikte Ankara Savaşı8217;na katılmışlardı. Kasım ise çok küçük olduğundan Bursa'da kalmıştı.

Süleyman Çelebi, muhar****** kaybedildiğini görünce babasının emri üzerine Veziri Azam Çandarlizâde Ali Paşa, Murad Paşa, Yeniçeri ağası Hasan Ağa ve Subaşı Eyne Bey ile birlikte yanındaki kuvvetlerle Bursa'ya gelmiş, buradan da küçük şehzade Kasım8217;ı alarak büyük zorluklarla Rumeli'ye geçebilmişti. İsa Çelebi, muharebe meydanini terk ettikten sonra Balıkesir taraflarında saklanmış, Mehmet Çelebi Amasya'ya çekilmiş, Musa ve Mustafa ise babaları ile birlikte esir düşmüşlerdi.

Asıl gayesi, güçlü bir Osmanlı Devleti yerine, kendisine bağlı ve onun yüksek hâkimiyetini tanıyan parçalanmış birkaç Osmanlı Beyliği meydana getirmek olan Timur, başlangıçta bu gayesine ulaşmış görünmekteydi. Ayrıca o, Yıldırım Beyazıd tarafından kurulmaya çalışılan Anadolu birliğini de parçalamak istiyordu. Bu sebeple Anadolu beylerine ait yerleri Osmanlılardan alıp tekrar eski sahiplerine verdi. Geriye kalan Osmanlı ülkesini de Beyazıd8217;ın dört oğlu arasında paylaştırmıştı.



Osmanlı Tarihi Ahmet Rasim Emre Yayınları 1. Cilt 2002 Sy: 7181

Edirne'de bulunan Emir Süleyman'a Rumeli'deki yerleri verip kendisine tabi olduğunu ifade eden hükümdarlık alâmeti olarak kemer, külah ve hil'at göndermiştir. Diğer şehzadelerden İsa Çelebi Balıkesir ve Bursa'da, Mehmed Çelebi Amasya'da, Musa Çelebi ise İsa8217;yı Bursa'dan çekilmeye mecbur ederek Bursa'da Timur'un al damgasıyla hükümdar olmuşlardı.

Ankara Savaşı8217;ndan sonra Anadolu'da sekiz ay kadar kalan Timur, uyguladığı siyasetin meyvelerini verdiğini gördükten sonra Doğuya dönüp Çin seferine çıkarken arkasında bıraktığı Anadolu'nun politik yapısı Sultan I. Murad'ın hükümdarlığı sonundaki durumu andırıyordu. Timur, Beyazıd8217;ın ele geçirdiği toprakları geri almıştı. Böylece Sultan Murad8217;ın Ankara'dan Akdeniz'e açtığı Osmanlı koridoru kapanmış oluyordu.

Karamanoğlu Mehmed Bey, Anadolu'nun üçte birini kaplayan ve içlerinde Hamidoğulları ve Germiyanoğulları'nın topraklarının doğu bölgeleri ile Kayseri, Isparta, Antalya ve Alaiyye gibi kentler bulunan büyük bir devletin başına getirilmişti. Timur, Anadolu'da Osmanlılara karşı koyabilecek bir güç meydana getirmek için böyle yapmıştı. Mehmet Bey, Osmanlılar da dahil olmak üzere bütün beyliklerin emiri olarak ilân edilmişti.

Timur'un, Anadolu'da uyguladığı bu parçalama politikası sonucunda Osmanlı ülkesi şehzadeler arasında taksim edilmiş, on bir sene süren ve tarihlerde Osmanlı Devleti'nin parçalanmasından dolayı "Saltanatta Ara" denilen ve kanlı hadiselerle dolu bir devrin açılmasına, fetihlerin durmasına, İstanbul İmparatoru8217;nun türlü entrikalarla bu durumu körüklemesine sebep olmuştu. Hatta bazı Avrupalılar, yeni bir Haçlı Seferi düzenledikleri takdirde Osmanlıları Avrupa'dan atabileceklerini düşünür olmuşlardı.

Ankara Savaşı ve bunun sonucunda bir daha kalkınamaması planı ile Osmanlı Devleti'nin parçalanması bu devlet için mühim ve büyük bir darbe olmakla birlikte çeyrek asırda kendisini süratle toplamaya muvaffak olması bu devletin teşkilat ve müesseselerinin sağlamlığını göstermektedir. Buna karşılık Hindistan, Iran, Azerbaycan, Irak, Suriye ve Ege Denizine kadar geniş topraklar üzerinde fetihlerde bulunmuş olan Timur'un, ölümünden kısa bir müddet sonra devletinin ortadan kalkması, onun sadece tedhise dayalı bir devlet kurduğunu göstermektedir.