1943 yılılnda, tam 6
bin tank Kursk önlerinde kapışırken, Hitler de Rusya’daki son kozunu doğru oynamaya
çalışıyordu. Hitler’in hesabına göre, bu aynı zamanda Stalingrad’ın da rövanşı
olacaktı...
Sadece II. Dünya Savaşı’nın değil, tüm savaş tarihlerinin bu en büyük
tank muharebesini, Popüler Tarih okurları, M. Tanju Akad’ın kaleminden okuyacaklar...
Almanlar için 1943 yılı kötü başlamıştı. Stalingrad’ın yası tutuluyordu. Kuşatılan
320 bin kişilik 6. Ordu’dan sadece 25 bin kadar yaralı ve teknisyen tahliye edilebilmiş,
hayata kalan 100 bin kişi, 2 Şubat günü teslim olmuştu.
1956 yılına kadar bunların
sadece 6 bini esaretten dönebilecekti... Şoku atlatmaya çalışan Almanya’da, büyük
anma törenleri yapılmış; yeni bir ‘6. Ordu’ kurulmaya başlanmıştı.
Hitler,
Stalingrad’ın intikamını almaya kararlıydı ama olanakları her geçen gün azalıyordu.
Afrika’daki son birlikleri 13 Mayıs günü teslim olmuş, inisiyatif müttefiklere geçmişti.
Şimdi Atlantik veya Akdeniz’de istedikleri herhangi bir noktaya çıkarma yapabilirlerdi.
Mareşallere komuta eden eski ‘onbaşı’ olaylara hâkim olma gücünü
yitirmekteydi...
Doğu’daki savaşın üçüncü yılına girilirken, Rusya muharebelerinin
karakteri iyice anlaşılmıştı: Hücum eden taraf gücünü tüketirken hasmı karşı taarruza
geçiyor; bu kez de, onlar ikmal hatlarını aşırı uzattıktan sonra, bir karşı taarruzla durduruluyordu.
Kuzeyde, Leningrad kuşatması devam ediyor; güneyde ise, Kafkasya’da
kuşatılmaktan son anda kurtulan Alman orduları Kırım’ı savunmaya hazırlanıyordu.
1942 kışının zaferlerini kazanırken yıpranmış olan Ruslar, bu kez savunmada kalacaklar ve
ilk taarruzu Almanlara bırakarak, onların hamlesini bekleyeceklerdi.
Ayrıca, Alman
hücumunun bu kez nereden geleceğini de biliyorlardı: Kursk çıkıntısı...
‘Kursk
çıkıntısı’ adıyla savaş tarihine geçen bu durum, 1942 kışının sonunda oluşmuştu.
Almanlar gücü tükenen Rus taarruzunu durdukları sırada, cephe Orel ile Belgorod arasından
uzanan bir üçgen şeklini almıştı. Kendi hatları arasında uzanan bu çıkıntıyı, ikili kıskaç ile kesip
içinde kalanları imha etmek, hiçbir askerin kolay kolay karşı duramayacağı bir dürtüydü ve iki
taraf da bunu biliyordu...
Savaşta en büyük dezavantaj, karşı tarafın beklediği ve
tedbirini aldığı hamleyi yapmaktır. Hitler her şeye rağmen bu hamleyi yapacaktı; çünkü zırhlı
birliklerinin daha önce Fransa’da ve Rusya’da defalarca yaptığı gibi, karşı
tarafın hatlarını dağıtıp ilerleyebileceğine inanıyordu. Ama hesaba katmadığı bir şey daha vardı:
Ruslar artık savaşmayı ve zırhlı birlikleri kullanmayı öğrenmişlerdi...
Almanların en
yetenekli mareşali von Manstein, Kursk çıkıntısına Mart ayında, Harkov’daki Rus
taarruzunu durdurduktan hemen sonra bir karşı darbe olarak saldırmayı düşünmüştü.
Ancak diğer komutanlardan beklediği desteği alamayınca projeyi rafa kaldırmış ve bu tarihten
sonra şiddetle karşı çıkmıştı. Birkaç hafta sonra OKH (Ordu) kurmay başkanı Zeitzler, tekrar
gözlerini Kursk çıkıntısına çevirdi; çünkü diğer planlar daha karmaşıktı.
Hitler’e
sunduğu planda bu iş için piyade desteğinde on veya on iki zırhlı tümenin yeteceğini ifade
ediyordu... Hitler zaman zaman öne çıkan sağduyusu ile bu gücün yetmeyeceğini ifade edince,
Harkov’u beş zırhlı tümenle geri aldıklarını söyledi.
Hitler bunun, savaşa yeni
sürülen ‘Kaplan’ ve ‘Panter’ ağır tankları sayesinde mümkün
olduğunu ve bunların bir taburunun bir zırhlı tümene eşit sayılması gerektiğini belirterek yanıt
verdi.
Diktatörün mucize silahlara büyük inancı vardı; savaşın sonuna kadar, bunların
kaderini değiştirebileceğini düşündü.
Ne var ki, teknik sorunları tam olarak çözülmemiş
olan bu tanklar, çok az sayıda üretiliyordu. Nisanda sadece 130 adedi hazırdı ve Mayıs sonuna
kadar bu sayı 324’e çıkabilecekti.
Bu sırada OKW (Silahlı Kuvvetler) kurmay
başkanı Jodl ile Zeitzler arasındaki tartışma, durumu karmaşıklaştırdı. Jodl doğuda savunmada
kalınmasını; çünkü müttefik taarruzlarına karşı bir stratejik ihtiyat ayrılması gerektiğini ve bu
kuvvetlerin riske atılmamasının önemli olduğunu ileri sürmekteydi.
Zırhlı birliklerin büyük
komutanı Guderian ile Merkez Ordular Grubu komutanı Kluge da anlaşmazlık içerisindeydiler.
Guderian bu taarruzu gereksiz ve riskli bulurken; Kluge, belki de ona inat, bu harekâtı
istiyordu...
Son karar her zaman olduğu gibi, Hitler’e aitti; ama o da tereddüt
ediyor, tank sayılarını gözden geçiriyordu. Bu tereddüt, Ruslara son derece kıymetli bir zaman
kazandırmaktaydı.
Eğer taarruz Nisan ayında yapılsaydı, en az yüzde 50 başarı şansı
vardı. Ama önce kararsızlık, sonra da tankların beklenmesi, başarı şansını giderek
azaltmaktaydı.
Muharebe başlayıncaya kadar, Almanların 2 bin 700 tankına karşı, Ruslar
3 bin 500’den fazla tank hazırlamışlar ve buna ek olarak muazzam bir topçu yığınağını
yapmışlardı.
Altı bini 76.2 mm’lik tanksavar topu ve 920 adedi Katyuşa çoklu
roket atıcısı olan 20 bin top, 32 kilometre derinliğindeki mevzilere yerleştirilmekteydi.
Savunma, her biri ortalama 4 km derinlemesine tahkimata sahip ve art arda gelen 6 kuşak
halinde tertiplenmişti. Hitler’in ağır tankları artırmak için taarruzu geciktirdiği her saat,
Ruslara yarıyordu.
1943 Haziran başlarında Rus hazırlıkları Alman komutanlığını telaşa
düşürdü. Ağır tank sayısını artırmak için üç hafta daha beklemeye karar verdiler. Zırhlı tümen
sayısını ise 17’ye çıkardılar ki, bunu yapmak için, bütün diğer cephelerden kuvvet
çekmişler ve hepsini zayıflatmayı göze almışlardı.
Almanlar ‘Zitadelle’ adı
verilen harekâtı geciktirdikçe, Ruslar çalışıyor, hem sayı hem de silah üstünlüğü sağlıyorlardı.
Rus T34 tankları, az sayıdaki Kaplan ve Panter dışında, tüm Alman tanklarından daha
üstündü. Ayrıca birliklerini muharebeye hazırlamak için bol vakit bulmuşlar ve her ihtimalin
provasını defalarca yapmışlardı.
Böylece, dev bir yığınak tarihin en büyük tank
muharebesini yapmak üzere yüz küsur kilometrelik bir cephede yoğunlaşmıştı.
Güneyden
taarruz edecek olan 4. Zırhlı Ordu’nun komutanı Hoth, Alman ordusunda o güne kadar
bir komutana verilen en büyük güce sahipti. 50 kilometrelik bir hücum cephesi için, emrine
Almanya’nın en iyi 9 tümeni verilmişti: 3. Panzer, Gross Deutschland, 11. Panzer, SS
Leibstandarde, SS Das Reich, SS Totenkopf, 6. Panzer, 19. Panzer ve 7. Panzer tümenleri.
Haziran’ın son günlerinde, cepheye büyük bir sessizlik hâkimdi. Komutanlar son
keşiflerini yaparken askerler kadere boyun eğmiş, bekliyorlardı. 2 Temmuz günü Rus
komutanlığı, Alman hücumunun ayın 3’ü ile 6’sı arasında her an
başlayabileceğini duyurdu.
34 Temmuz gecesi, Alman birliklerinden kaçan bir Çek, tüm
birliklere şnaps ve beş günlük kumanya dağıtıldığını söyledi. ‘Lucy’ adlı casus
şebekesinden de aynı bilgiyi alan Rus komutanı Vatutin, hücumun her an gelebileceğini
düşünerek, 5 Temmuz sabahı, tespit edilen Alman toplanma noktalarına dört saat süren bir
topçu ateşiyle muharebeyi başlattı.
Bu bombardımanda sadece orta topçusunu
kullanmış, tanksavarlara ateşe karışmamaları ve mevzilerini belli etmemeleri için kesin talimat
vermişti.
Hoth’un askerleri bombardıman altında hücum saatini beklerken,
Hitler’in özel bir mesajı dağıtılıyordu: “Alman askerleri, hazırlandığınız hücum tüm
savaşın kaderini tayin edecek kadar önemlidir. Zaferiniz tüm dünyaya, Alman askerine
direnmenin umutsuz bir iş olduğunu gösterecektir.”
5 Temmuz gününün ilk
saatleri topçu bombardımanları ve uçak hücumları ile devam etti.
Nihayet saat
14.00’te, 2 bin Alman tankı saklandıkları çukurlardan çıkarak yukarı Donetz vadisinin
mısır tarlaları arasında ilerlemeye başladı. Ancak derhal mayın tarlaları arasına girerek kayıp
vermeye başladılar.
Ayrıca Rus tanksavarları ölümcül bir ateş açarken, pusuda bekleyen
tank imha mangaları da işlerini yapmaya başladılar.
Alman tankları normalde yaralanan
tanklardaki arkadaşlarını korur ve onlar emniyete alındıktan sonra ilerlerdi. Yaralı tankların bir
kısmı sahra atölyelerinde tamir edilip tekrar savaşa sokulurdu. Bu kez, yaralılara aldırmadan
ilerlemeleri emredilmişti. Böylece tek başlarına kalan Alman tankları tekrar ateş altına alınarak
tümüyle imha edildiler.
Alman kolları en önde ağır Kaplan tankları, yanlarında ise Panter
ve Pz.IV’lerin bulunduğu kamalar halinde ilerliyordu. Tankların hemen gerisinden
tanksavarlarla muharebe etmek için, hafif silahlı piyade geliyor; kamanın tabanında ise,
havanlar ve ağır piyade bulunuyordu.
Rusların derinlemesine hazırladığı siperler ve mayın
hatları bu düzeni bozdu. Kaplan tankları desteklerinden koparak ilerleyince tecrit oldular ve
piyade onları korumak için gece saatlerinde çatışarak ilerlemek zorunda kaldı.
6 Temmuz
sabahı, yanan tanklar, tutuşan mısır tarlaları, dumanı tüten köyler, düşen uçaklar ve top
patlamaları ile, cehennem manzarası bütün dehşetiyle ortaya çıktı.
Almanlar büyük bir
gayretle Rusların ön savunma hatlarını ele geçirdiler; ama ikinci ve ana muharebe hattının
önünde takılıp kaldılar. Kıskacın kuzey ucunda Rokossovsky’nin ordusuna hücum
eden Model’in 9. Zırhlı Ordusu’nun 90 ağır tankı, Rus ateşinden etkilenmeden
önden ilerledi; ama bunlar siperdeki piyadelere bir şey yapamıyorlardı. Refakatçilerinden
kopunca tek tek yakıldılar.
Güneyden ilerleyen Hoth’un güçlü SS ve panzer
tümenleri ise, 7 gün 7 gece savaştıktan sonra, 25 km kadar ilerlemişlerdi.
12 Temmuz
günü, ellerinde kalan 600 tank ile bir ölüm sürüşüne geçmeye karar verdiler. Rus çıkıntısını
dibinden budayıp geçecekler veya bütün bu fedakârlıklar boşa gidecekti.
Bunu
bekleyen Ruslar, büyük bir tank kuvvetine sahip olan Rotmistrov komutasındaki 5. Tank
Ordusu’nu ileri sürdüler. İki zırhlı ordu öğleden önce tam kafaya kafaya çarpıştılar.
Taze Rus kuvvetleri cephanesi ve yakıtı azalmış yorgun Alman tanklarını dağıtarak ilerlediler.
O anlarda, aynı sahada çarpışan iki bine yakın tank vardı. Almanlar istirahate çektikleri yorgun
birlikleri, dinlendirmeden tekrar savaşa sürmek zorunda kaldılar.
Akşam güneş batarken,
Sovyet ordusu muharebe alanının hâkimi olmuştu...
Hitler ertesi gün komutanlarına bir
mesaj göndererek Zitadelle Harekâtı’na son verdiğini söyledi.
Müttefikler
Sicilya’ya çıkmışlardı ve İtalya’nın savaştan çekilme ihtimali vardı. Almanlar
yavaş yavaş çıkış hatlarına döndüler. Muharebe alanına hâkim olan Ruslar, hasarlı tankları
sahra tamirhanelerinde hazırlayıp hızla birliklere dağıtırken, Alman tümenleri kayıplarını
karşılayamadılar. Personel kayıpları da karşılanamadı.
Örneğin, Zitadelle’i izleyen
günlerde, Manstein 133 bin asker kaybına karşı, sadece 33 bin personel takviyesi aldı. Bu
arada Ruslar düşmanlarını dağınık tutmak için, cephenin birçok bölgesinde küçük hücumlar
yaparken, Almanlar bazı birlikleri de İtalya’daki kriz için çekmek zorunda kaldılar...
Böylece her noktada zayıf düşerek geri çekilmeye başladılar. Bu çekilme, 22 ay sonra
Berlin’de sona erecekti.
Zitadelle ile, Hitler stratejik ihtiyatını boş yere harcamış
oldu. Bu nedenle Rus ilerlemesine karşı hiçbir zaman etkili bir karşı saldırı düzenleyemedi.
Hareket gücünü yitiren Alman birlikleri, kuşatılıp imha edilmeye başlandı.
Zafer umudu
yitirildikçe, Hitler aleyhine komplolar gelişti. Bir yıl içerisinde altı suikast girişimi sonuçsuz kaldı.
Nihayet 20 Temmuz 1944 günü Stauffenberg tarafından karargâhında patlatılan bomba ile,
Hitler yaralandı.
Ordu ile Hitler arasındaki ilişkiler daha da gerginleşti. Bu gerginlik Alman
savaş yönetiminin giderek daha fazla hata yapmasına neden oldu. Bin yıllık olduğu söylenen III.
Reich’ın, 12. ve son yılında katliamlar bombaların gürültüsüne karışarak sürdü.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder